Woningcorporaties
Geschreven door Wim van Geelen op 15 augustus 2007
Klim in de boom en vang een vis.
Een Chinese aansporing, maar moeilijk te realiseren, tenzij je van te voren een vis in de boom hangt. Maar dit terzijde opgemerkt. Voor de woningbouwcorporaties kan Wouter Bos ook de boom in, al was het alleen maar om te voorkomen dat hij in de corporatievijver gaat vissen. Wat is er aan de hand? Na het hele land kris en kras doorgereden te hebben, na met Jan en alleman gesproken te hebben, na beloftes gedaan te hebben over het samen met gemeenten, scholen, bewoners(organisaties) en corporaties, kortom met iedereen die er in dit land toe doet, van de grond tillen van allerlei zaken, kwam het Kabinet van CDA, PvdA en CU met een plan. Geen regeringsprogramma in de oude betekenis van het woord, maar een heus actieplan. Honderd punten bevatte het maar liefst, maar één sprong eruit. Balkenende c.s. wilde van 40 achterstandswijken evenzoveel prachtwijken maken. Er kwam een lijst van die wijken en meteen had je al het gedonder in de glazen, want waarom stond wijk A wel op die lijst en wijk B niet, waar volgens het betrokken gemeentebestuur minstens zoveel, zo niet meer, aan negatieve zaken aan de orde was. Harde criteria gaf het Kabinet niet om plaatsing op deze lijst te rechtvaardigen, het was meer een gevoel. Beseffend dat er altijd discussie over een dergelijke lijst zou ontstaan, spijkerharde criteria of niet, legde uiteindelijk iedereen zich bij de lijst neer. Er kwam dus een heus actieplan, dat inmiddels een andere betiteling gekregen had. Er werd niet meer over “Pracht”wijken gesproken, maar over “Kracht”wijken. Minder stigmatiserend vond minister Vogelaar. Het plan werd naar de Kamer gestuurd en zoals het bij alle plannen gaat, dan wil je weten of ze haalbaar zijn. De vraag of iets haalbaar is hangt van heel veel factoren af, maar vooral de financiën zijn in dat verband van groot belang. Onder het kopje “financiering” wordt zonder veel omhaal van woorden vastgesteld dat de woningbouwcorporaties per jaar € 750 miljoen geacht worden te storten in een publiek fonds. Het beheer daarvan zal, zo zijn de plannen althans, onder verantwoordelijkheid van het Kabinet gaan vallen. Dus van u maar verder zonder u.
Helemaal onbegrijpelijk is die move van Bos, want uit zijn brein is dit plan ontsproten, niet. Door de eindverantwoordelijkheid in eigen hand te nemen wordt de greep op de corporaties versterkt. Het beeld dat er over die corporaties bestaat in Den Haag is niet zo gunstig. Mammoetorganisaties met tienduizenden huizen in portefeuille en met directeuren-bestuurders aan het hoofd die maandelijks op de giro meer bijgeschreven krijgen dan de minister himself. En dat voor een baantje waarbij zij heel wat minder risico’s lopen dan politieke ambtsdragers, laat staan collega’s uit het echte bedrijfsleven. Sinds de jaren negentig zijn de corporaties door Heerma verzelfstandigd. Men kreeg een pot met geld mee, maar ook een maatschappelijk doelstelling. Verbeter de wijk, verbeter de buurt. Dat was het. Geconstateerd moet echter worden dat de maatschappelijke investeringen van de corporaties, ondanks aansporingen vanuit Den Haag, ver achtergebleven zijn bij de groei van het eigen vermogen. Er wordt, dat is het beeld, opgepot. Ook dat draagt niet bij tot een positieve beeldvorming. Dit moet maar eens af gelopen zijn, moet Bos gedacht hebben. Vandaar de voorgestelde maatregel, die op groot verzet van de corporaties is gestuit. Hakken in het zand. Daarmee kan de opstelling van de corporaties kortweg worden aangegeven. Ook dat is, van hun kant gezien, niet onbegrijpelijk. Te meer niet omdat Bos er, volgens de corporaties, een dubbele agenda op na houdt. De gedwongen bijdrage van de corporaties aan de schatkist wordt van die kant opgevat als een boekhoudkundige truc om de begroting op orde te krijgen. Een paar zinnetjes uit het eerder genoemde Actieplan lijken de corporaties gelijk te geven. Citaat: “De inzet van het kabinet is om afspraken te maken over een investeringsprogramma ten behoeve van de wijkaanpak en de betaalbaarheid, waarbij tegelijkertijd recht gedaan wordt aan de financiële uitgangspunten van het kabinetsbeleid”. Om de dubbele agenda nog duidelijker neer te zetten nog een citaat: “Het geld uit het fonds zal met een vertraagd ritme worden uitgegeven”. Met andere woorden: Bos gaat het geld eerst even oppotten en dus rente trekken, om het later gefaseerd uit te geven.
Geen wonder dat de corporaties des duivels zijn. Het is ook een domme maatregel. Sommige corporaties zijn nalatig in wat ze voor de woonomgeving doen. Terecht dat die worden aangepakt. Maar er zijn ook corporaties die heel veel in buurt- en wijkaanpak investeren. Woerden is daar een schoolvoorbeeld van. Er kan veel over de SWW, Groenrand Wonen en wbv. Kamerik worden gezegd, maar echt niet dat zij haar taak om te investeren in buurt en wijk verwaarlozen. Integendeel zelfs. In Woerden doen de corporaties juist hun uiterste best om de stad, de kernen, te vernieuwen. De Schilderswijk in Woerden en de Julianalaan in Harmelen zijn schoolvoorbeelden van maatschappelijk verantwoord investeren. Zo bedoelt het Kabinet het en men moet dat blijven doen. Maar dan moet men daartoe wel in staat gesteld worden. Terecht dat Peter Korzelius, directeur-bestuurder van de SWW In de Woerdense Courant van vandaag (30 augustus) een ernstige waarschuwing laat horen, “Dure solidariteit” staat er in de kop boven het artikel te lezen. Als de kabinetsplannen doorgaan en alles wijst erop dat Bos het Kabinet morgen (31 augustus) zal voorstellen om alvast maar 4 x € 750 miljoen op te nemen in de meerjarenbegroting, dan is het afgelopen met de stadsvernieuwingsinspanningen van de SWW. Elke Euro kan namelijk maar één keer worden uitgegeven. Je hoeft geen econoom te wezen om dat te begrijpen. Gaan de plannen van Bos door dan lekt geld uit Woerden, opgebracht door huurders uit Woerden, weg naar elders. Daar zullen achterstandswijken omgevormd worden tot Krachtwijken. Maar die positieve ontwikkeling elders krijgt dan hun keerzijde in Woerden. Een Kabinet dat in 2030 aantreedt kan vervolgens plannen maken om de schade, die nu gevreesd wordt, te repareren.
Regeren is vooruitzien. Niet doen dus Bos. Maar als je toch echt zo’n fonds wil zonder daarvan dan de corporaties die wel hun maatschappelijk opdracht verstaan en ernaar handelen uit. Geen algemene maatregel, maar een maatregel op maat. Dat is toch niet zo moeilijk?
Ik zou denken dat niet alleen Korzelius zich wat dat betreft moet laten horen, maar ook het College. Wat nu dreigt te gebeuren vraagt om een gezamenlijk optreden van gemeente en corporaties. Tilburg heeft dat al gedaan. Nu Woerden! Maak gezamenlijk een vuist tegen dit onzalige kabinetsplan.