Statistiek
Geschreven door Wim van Geelen op 19 april 2008
Kleine leugens, grote leugens en statistiek. Die heb je en dat leerde ik al toen ik begin november 1969 de poort van het Centraal Bureau voor de Statistiek in Den Haag binnenwandelde.
Kleine leugens, grote leugens en statistiek. Die heb je en dat leerde ik al toen ik begin november 1969 de poort van het Centraal Bureau voor de Statistiek in Den Haag binnenwandelde.
Na m’n studietijd in Utrecht en Istanbul en na het vervullen van de dienstplicht bij het 48ste PaInfBat (dominee Gremdaat zou zeggen: kent u die afkorting nog?) kreeg ik daar m’n eerste baan als wetenschappelijk ambtenaar. Bij de ontvangst kreeg ik een soort poster in handen gedrukt waar dat op stond. Je hebt grote leugens, je hebt kleine leugens en je hebt statistiek. Ik was dus gewaarschuwd en daar heb ik m'n hele carrière mijn voordeel mee kunnen doen.
Het is voor mij altijd nog verbazingwekkend hoeveel mensen om cijfers geven en de betekenis die zij daaraan hechten. Weten is meten wordt er dan gezegd, maar weet je wat je wilt weten en meet je wat je wilt meten? Vaak niet. Bij het CBS zit het wel goed over het algemeen. Hoewel, onlangs stond in een gezaghebbende Nederlandse Courant een artikel van een hooggeleerd heer in de economie uit Rotterdam. Daarin werd de heilige koe van het CBS, het prijsindexcijfer, gefileerd, op de tong geproefd en in de vuilnisemmer in de keuken van ‘s mans optrekje ergens op het platteland gedeponeerd.
Het prijsindexcijfer, dat zo’n belangrijke rol speelt in de Nederlandse economie, denk alleen maar aan zoiets moeilijks als koopkrachtreparatie. In Den Haag worden ze daar gek van. Bij dat soort van operaties wordt altijd rekening gehouden met de ontwikkeling van het prijsindexcijfer. Dat cijfer wordt ook gehanteerd in sommige van onze verordeningen om de daarin genoemde bedragen jaarlijks aan te passen. En wat te denken van de OZB? Dat een dergelijk cijfer zo openlijk aan de schandpaal genageld wordt en dat door niet zo maar de eerste de beste, geeft te denken. Met statistiek, met cijfers kan je dus alle kanten op.
Dat geldt om maar een ander voorbeeld te noemen ook met de kwestie Kabinet/Wilders op het punt van het vertrouwelijke verslag. Wilders voelde zich door het Kabinet bij monde van minister Hirsch Ballin in zijn hemd gezet of zeg maar gewoon: “belazerd”. Volgens de notulen van het vertrouwelijke gesprek zou hij onder druk van de regering bepaalde passages uit zijn broddelwerkstukje gelaten hebben. Volgens hem was dat dus gelogen. Maurice de Hond was er als de kippen bij om aan het Nederlandse volk te vragen wie het nou vertrouwde: het Kabinet of Wilders. Volgens de rasonderzoeker, die van statistisch onderzoek zijn handelsmerk heeft gemaakt, vertrouwde maar liefst 32% van de Nederlandse bevolking Wilders. Eén op de drie! Dat is nogal wat. De kranten buitelden over elkaar heen om de vertrouwenscrisis die er kennelijk was tussen regering en bevolking te duiden. Maar niet alle journalisten zijn zo goedgelovig dat zij de Hond op z’n woord geloven en niet zo aartslui dat ze niet even de moeite nemen om eens achter de cijfers te kijken. Eén iemand deed dat wel, hulde voor die man!!! en wat bleek? Het lag aan de vraagstelling.
Zo simpel was dat. Er werden aan de steekproef drie mogelijke antwoorden voorgelegd. Niet van “heeft het Kabinet of heeft Wilders, denkt u, gelijk?” maar hij stelde twee gecompliceerde vragen met keuzemogelijkheden. Wat vooringenomen, want de peiling van de Hond bood twee mogelijkheden om het met Wilders eens te zijn en één mogelijkheid om de lezing van de regering te delen. Het leverde als antwoord op dat 43% het met de zienswijze van de regering eens was, 18% koos voor antwoord twee, “geen goede weergave omdat het antwoord kwam van de AIVD` en 14% koos voor antwoord drie, `geen goede weergave omdat Wilders nooit van plan is geweest om een bladzijde uit de Koran te scheuren”.
De Hond, zoals steeds nu ook goed in optellen en aftrekken, vond op grond van deze uitkomst dat 32% van zijn panel het met de regering oneens was. Een uitkomst die velen, inclusief leidende politici, voor zoete koek geslikt hebben. Voer voor de pratende hoofden op TV en blatende stemmen op de radio. Met cijfers, met statistiek kun je dus veel kanten op. Moeilijk is het de juiste weg te vinden in de baaierd van cijfers. Er wordt wat afgemanipuleerd. Neem dat maar van een oud-statisticus aan! Het is pas goed als de vraagstelling deugt en de steekproef representatief is. Aan beide eisen die je aan een goed onderzoek moet stellen voldeed de Hond niet. Het zal hem overigens een zorg zijn, als de kassa maar blijft lopen. Maar dit geheel terzijde.
Met cijfers krijgt onze Raad deze week ook te maken. Wat is het geval? Een door de regering ingestelde projectgroep heeft cijfers gepubliceerd over de huisvesting van asielzoekers en mensen die onder het generaal pardon vielen. Volgens het rapport van de commissie-Nijpels blijft Woerden ergens in de achterhoede steken, want er zijn hier wat dit betreft grote achterstanden. Er werden cijfers gepresenteerd die dat zouden moeten aantonen. Voor een fractie als die van PROGRESSIEF WOERDEN is zo’n gegeven moeilijk te accepteren. In het verleden, nog als GROENLINKS en PvdA, hebben wij het College in de nek gehijgd om maar aan de verplichtingen op dit vlak te voldoen. Met veel pijn en moeite is dat kort geleden gelukt, althans volgens het College in de personen van de hiervoor verantwoordelijke wethouders Strik en Haak. Een grote groep asielzoekers afkomstig uit Birma zorgde voor de omslag. Als PW fractie hebben wij het College met veel verbaal gestrijk een veelkleurige veer in de bibs gestoken. En nu dit!
In de pers reageerde een gemeentelijk woordvoerder nogal heftig op het bericht dat de door Nijpels c.s. verstrekte cijfers onzin waren. Uit de gemeentelijke cijfers zou een ander beeld naar voren komen.
Reden voor mijn fractie om tijdens de Raad van 23 april a.s. vragen over deze kwestie aan het College te stellen.
Om het even onparlementair in een Wilderiaanse terminologie te zegen: of het College heeft ons belaaitafeld met de mededeling dat de huisvesting van asielzoekers en pardonners goed geregeld was of Nijpels c.s., voor veel geld ingehuurd door het Rijk, verkoopt onzin. Dus College, zegt de fractie, zoek het uit en verklaar de verschillen!
Benieuwd hoe het afloopt woensdag 23 april a.s.!