Op enig moment tussen nu en 2050 wordt Woerden als zelfstandige gemeente opgeheven
Geschreven door Wim van Geelen op 28 december 2010
Toen ik voor het eerst, tussentijds, in de Raad kwam (1999) kreeg ik voor het een of andere informatieblaadje een aantal vragen voorgeschoteld. Communicatie Stadhuis wilde graag mijn antwoorden daarop, zodat men van die kant aan het Woerdense publiek kon laten weten wat voor vlees men in de raadskuip had. De laatste vraag was, herinner ik mij, hoe Woerden er over pakweg een halve eeuw zou bijstaan.
Ik herinner me ook nog mijn antwoord: Woerden zal in 2050 onderdeel zijn van één grote randstadgemeente, waarvan ook Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag, Dordrecht en Delft deel zouden uitmaken. Woerden zal in mijn visie dus op enig moment tussen nu en 2050 als zelfstandige gemeente ophouden te bestaan.
Het lijkt dan heel wat zo’n grote gemeente die randstadgemeente met pakweg 5 miljoen inwoners of daaromtrent, maar op wereldschaal is het natuurlijk nog maar een kleintje. Ik kom vaak in Istanbul en ik ben enkele keren in Peking, Shanghai en Chengdu geweest en als je daar bent dan ben je je er bewust van dat het begrip stad daar van een heel andere orde is dan de grootste stad in Nederland te bieden heeft. Die 4 genoemde steden hebben alle ongeveer 15 miljoen inwoners en ik kan nog wel een heel rijtje met hele grote steden opsommen.
Dat doe ik maar even niet, want ik wil het nu eens hebben over schaalvergroting.
Een ziekte waar we in Nederland al sinds de jaren 80 aan lijden. Alles moet groter en dan is groter weer niet goed en moet het grootser. Bedrijven, zorginstellingen, woningbouwcorporaties, onderwijsinstellingen, semioverheidsorganisaties en gemeenten, allemaal lijden ze aan die kwaal.
Over een paar dagen gaan de Woerdense corporaties GroenrandWonen en de SWW fuseren met Westhoek Wonen uit de Ronde Venen. Gevolg: een grotere instelling met, onvermijdelijk, wat meer afstand tussen huurders en organisatie.
In de jaren 80 telde de kern Woerden 3 woningbouwverenigingen, de Algemene Woningbouwvereniging, wbv.Patrimonium en wbv.Willibrirdus. Samen met de wbv. Kamerik hielden die er een beheerorganisatie op na, de Stichting tot Beheer van Woerdense Woningbouwverenigingen. Halverwege de jaren 90 moest alles groter en professioneler. Geen woningbouwverenigingen meer, maar een woningcorporatie. Er moest gefuseerd worden om een steviger financieel draagvlak te krijgen. En om minder kwetsbaar te worden wat sommige functies betreft.
De besturen, bestaande uit vrijwilligers, kwamen op afstand te staan en de beheerorganisatie geleid door een directeurbestuurder kreeg het voor het zeggen. Nu wordt er weer gefuseerd en de argumenten om dat te doen zijn precies hetzelfde als 15 jaar geleden. Wanneer houdt het op? Groot, groter, grootst.
In het onderwijs is het van hetzelfde laken één pak. Het Minkema staat op het punt te fuseren met Utrechtse scholen. Dat krijgt in februari/maart 2011 zijn beslag. Ook hier dezelfde argumentatie.
In gemeenteland is het niet anders. Per 1 januari a.s. krijgen we er in de omgeving van Woerden twee nieuwe gemeenten bij: een groter De Ronde Venen, waarvan nu ook Abcoude deel uitmaakt en de Stichtse Venen (Maarssen, Breukelen en Loenen). Ook hier dezelfde argumentatie. Kleine gemeenten kunnen hun taken niet goed meer uitoefenen. Zeker in een situatie waarin het Rijk steeds meer taken over de gemeentelijke schuttingen kiepert. Vooral in de sociale sector is dat het geval (geweest). Neem de Wet Maatschappelijke Ondersteuning of de Wet Werk en Bijstand. Het vergt heel wat expertise om die wetten juist uit te voeren. Die expertise is schaars en dus duur. Begrijpelijk dat de kleine gemeenten juist op dit punt kwetsbaar zijn. Afgezien van de vraag of men die noodzakelijke expertise kan betalen, meer dan een minimum aan ambtelijke capaciteit kan men zeker niet betalen. Is in zo’n kleine gemeente de ambtenaar WMO ziek of met vakantie dan heeft men een probleem. Vervanging is er niet, dus moet er met de uitvoering even pas op de plaats gemaakt worden. Dat kan natuurlijk niet en dan is de cirkel rond. Een fusie met een andere gemeente, zoals nu met Bodegraven en Reeuwijk is gebeurd, is dan DE oplossing. Maar ook hier de vraag: waar houdt het op. Een fusie met Woerden?
Dat ligt niet zo voor de hand. Voor Woerden is de meest waarschijnlijke optie een fusie met Kockengen, Linschoten en Oudewater. Meest waarschijnlijke datum om die fusie door te laten gaan is 2014, als er nieuwe verkiezingen zijn. Nadeel van een dergelijke fusie is in ieder geval dat de naam Progressief Woerden dan passé zal zijn. Want om met die naam wervend bezig te zijn bij de verkiezingen in Oudewater lijkt niet zo geslaagd. Je staat dan direct al op achterstand. Maar dit terzijde.
En Montfoort dan? Ligt dat ook niet voor de hand? Het antwoord daarop is nee, want een fusie met IJsselstein is dat meer. Bovendien heeft burgervader Hans Schmidt zich onheus over die mogelijkheid uitgelaten. In het AD/GH van 28 december jl. staat de volgende quote van hem te lezen: “Samengaan met Montfoort? Dan ga je fuseren met een lijk”.
Montfoort dood en begraven? Ik vermoed dat ze er daar heel anders over denken. Financieel mag het dan wellicht wat minder gaan, maar bestuurskracht heeft die gemeente zeker. Ook voor die gemeente geldt trouwens wat Hans Schmidt voor Woerden opmerkte.
Quote 1: “Misschien worden we als gemeente Woerden zonder uitbreiding zelf wel te klein en zijn we straks een buitenwijk van Utrecht. God verhoede dat overigens” en:
Quote 2: Een herindeling levert veel frictiekosten op en het duurt lang voordat alles weer een eenheid is”.