Onderwijstekort
Geschreven door Wim van Geelen op 26 oktober 2009
“Meer dan € 1 miljoen tekort bij Onderwijs en dan nog zijn er winnaars!” Zo’n intro vergt natuurlijk nadere uitleg en die zal er ook komen. Maar eerst het tekort. Op 1 augustus 2008 ging het bestuur van het openbaar onderwijs in Woerden over van de gemeente naar de Stichting Klasse uit Reeuwijk. Daarmee werd een oude wens vervuld. Woerden worstelde al bijna een decennium lang met de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs. Dat de gemeente het bestuur uitoefent over een deel van het onderwijsveld is niet goed, omdat de gemeente in een spagaat terecht kan komen. Je bent bestuur, maar je moet ook middelen verdelen tussen jou en het confessioneel onderwijs. Dat kan wel eens gaan wringen.
In de vorige raadsperiode is ook geprobeerd het openbaar onderwijs op afstand te zetten. Er was een bestuurscommissie, het BOPOW, maar dat gooide er op een kwaad moment het bijltje bij neer. Haar kritiek was dat de gemeente te weinig financiële middelen ter beschikking wilde stellen om de bestuurlijke verzelfstandiging goed te regelen. De weigering van het BOPOW leidde tot nog al wat commotie in de Raad en was indirect aanleiding tot het vertrek van Anton Engering van het CDA als wethouder Financiën en Onderwijs. Na verloop van tijd werd er een commissie ingesteld onder leiding van PvdA-raadslid Adri van Montfoort. Onderzocht werd wat er in de relatie tussen de gemeente en het BOPOW fout is gegaan en wat de valkuilen zijn die vermeden moesten worden als er weer een poging tot verzelfstandiging zou worden ondernomen. Van Montfoort c.s. concludeerde dat de bestuurscommissie de zelfstandigheid niet kon waarmaken omdat de overdracht nooit systematisch is aangepakt, laat staan tot een afronding is gekomen. Zo ontbrak een totaaloverzicht over het terrein waarop het nieuwe bestuur zich moest gaan bewegen. Wat de gemeente betreft kwam Van Montfoort c.s. tot de slotsom dat zij het proces heeft onderschat. Ondanks de missers had Van Montfoort nog een derde conclusie in de achterzak en die was dat de motieven om het openbaar onderwijs te verzelfstandigen nog recht overeind bleven staan. In 2006 werd die conclusie in het Coalitieakkoord overgenomen. Annette van der Woude werd belast met de taak die verzelfstandiging te realiseren. Zij ging voortvarend aan de slag, maar het zat haar niet mee. Tijdens het proces ging het mis op de Andersenschool. Doordat één van de hoofdrolspelers, de bovenschools manager, tevens in dienst was van de Stichting die ook Woerden onder haar vleugels moest gaan nemen, legde dat een hypotheek op de verzelfstandiging. Het duurde maar en het duurde maar. Dat schoot de fractie van Progressief Woerden in het verkeerde keelgat. Het optreden van de verantwoordelijk wethouder in dit dossier, de al eerder genoemde Annette van der Woude, werd door de fractie in een overleg op hoog niveau weinig vertrouwenwekkend genoemd. Annette trok daaruit haar eigen conclusie en pakte haar biezen. Het CDA boos, want van die kant werd dat ervaren als genoegdoening voor het opstappen van PW wethouder Van der Heijde. Hoe vaak ook beweerd wed dat het één niets met het ander te maken had, het hielp niets. Maar de verzelfstandigingkaravaan trok gewoon verder. Nu met een andere koetsier op de bok, Bert Westerink. De derde wethouder van CDA-huize die zich hiermee bezig ging houden. Op 1 augustus 2008 was het dan eindelijk zo ver en was de verzelfstandiging een feit. Het bestuur over het openbaar basisonderwijs kwam vanaf dat moment in handen te liggen van de eveneens al eerder genoemde stichting Klasse. Eind goed, al goed?
Tijdens de meivergadering (2009) van de commissie Inwoners liet Westerink zich tegen het einde van de avond ontvallen dat de verzelfstandiging ongeveer € 1 miljoen tekort bij de gemeente had opgeleverd. Hij voegde er aan toe dat er onmiddellijk een onderzoek gestart was om de reden daarvan op het spoor te komen, de leden van de commissie in verbijstering achterlatend. Hoe had het zo ver kunnen komen? En waarom wisten zij van niks?
Anderhalve week geleden werd het onderzoek gepresenteerd. Het is onthutsend. Vooral ambtelijk heeft men de nodige steken laten vallen. Er was sprake van een groot gebrek aan communicatie. De ene hand wist niet waar de andere mee bezig was en was er de bovenschools manager die veel te veel op eigen houtje bezig was en dingen deed waar de gemeente (= zijn bestuur) niets van wist. Daarnaast liep het project bestuurlijk gezien ook niet vlekkeloos. De Raad werd slecht op de hoogte gebracht. Raadsvragen door Rachid Abarkane namens Progressief Woerden in de raad van 13 december 2007 gesteld en die, achteraf met de kennis van nu, de kern van de zaak raakten, werden veel te optimistisch afgedaan. Daarna bleef het 1½ jaar stil. Vreeman van Tilburg is voor minder weggegaan en dan komen we als vanzelf via dit bruggetje op de vraag waar de winst dan inzit.
Wel nu, het politieke debat over het onderzoeksrapport moet nog beginnen, maar je kan op je vingers natellen dat dit politieke consequenties gehad zou hebben voor de wethouder die voor dit proces de langste tijd bestuurlijke verantwoordelijkheid gedragen heeft. Het onderzoeksrapport bevat veel argumenten daarvoor. Door zelf op te stappen kan een motie van afkeuring nu achterwege blijven. Dat is winst voor de persoon. Haar opvolger valt in dit opzicht weinig te verwijten. Op één ding na. Wie weten wil waar de schoen wringt leze blz. 37 van het rapport, dat te vinden is op www.progressiefwoerden.nl , er maar eens op na. Wie dat doet ziet dat er ook wat Woerden betreft best van een Vreeman-kwestie gesproken mag worden. Of dat gevolgen zal hebben moet afgewacht worden tot de raadsvergadering in november 2009, waarin de kwestie besproken zal worden.
Ten slotte de winst voor Progressief Woerden. Die zit ‘m in het feit dat de vermoedens die er waren dat er wat aan de hand was bij Onderwijs achteraf bewaarheid zijn geworden.