Nederland seculariseert verder
Geschreven door Wim van Geelen op 17 augustus 2009
“Er zijn grote leugens, er zijn kleine leugens en er is statistiek”. Dat was het eerste dat ik te horen kreeg toen ik op 6 november 1969 voor mijn eerste baan het kantoor van het Centraal Bureau voor de Statistiek aan de Oostduinlaan in Den Haag was binnengelopen. Met een aanstelling als wetenschappelijk ambtenaar op zak. Met statistiek kan je veel “bewijzen”. Zo veel dat het soms veel weg heeft van, inderdaad, die kleine en grote leugens. Een prachtig voorbeeld vormden de laatstgehouden verkiezingen, die voor het Europees Parlement. Iedereen leidde uit het cijfermateriaal af dat men had gewonnen, als je de lijsttrekkers of fractievoorzitters die avond op de TV mocht geloven. Wij wisten wel beter
Voor mij is een levenslange fascinatie voor statistisch onderzoek het blijvende resultaat geweest van de carrière bij het CBS, die uiteindelijk een periode van 3 jaar omspande.
Aan elk CBS-onderzoek dat verschijnt wordt even gesnuffeld. Soms als het een relevant onderwerp betreft voor het politiek functioneren hier in Woerden dan wordt het gedownload. Wat een gemak is dat toch! Vroeger kostte het moeite om die CBS-rapporten in je bezit te krijgen. Naar de boekhandel, die het nooit had, dus moest je het bestellen en dan was je zo maar weer een week of zo verder.
Nu niet meer en kan je het rapport de dag na verschijnen al on line raadplegen en, als het voldoende interessant is, afdrukken en opslaan.
Over het laatst verschenen CBS-rapport gaat deze column. Voor de Woerdense politiek gaat het om een belangwekkend onderzoek, want het gaat over religie en over de relatie tussen religie, de sociale cohesie en de politiek. “Religie aan het begin van de 21ste eeuw” is de titel. Wat blijkt: de invloed van religie, zoals die beleefd wordt in kerk en moskee neemt af, gemeten althans aan het kerk- en moskeebezoek. Het belang van religie daarentegen neemt toe. Niet voor niets adverteert het Humanistisch Verbond op radio en TV luidkeels dat het geluid van religies steeds vaker en luider klinkt en dat daar wat tegenover gezet moet worden. Ja wel: het humanisme. Maar dit even terzijde.
Het is inderdaad waar dat je op radio, TV en in de overige media veel meer dan, zeg 20 of 30 jaar geleden, iets leest dat met religie te maken heeft. Het geloof wordt meer en meer, met een moeilijk woord wellicht, geïndividualiseerd. De beleving van godsdienst wordt steeds meer een privéaangelegenheid. Met onbedoeld en ongewenst gevolg dat steeds meer privépersonen hun mening erover kenbaar maken en daarmee dus die trend versterken. Vroeger werd het geloof beleefd in de kerk, maar de kerken worden steeds leger. Het CBS-onderzoek wijst uit dat Nederland al decennialang ontkerkelijkt. Ging 11 jaar geleden nog 23% van de volwassenen minstens één keer per maand naar de kerk, in 2008 was dat 19%. Van de Nederlandse bevolking noemt 58% zich nog steeds kerkelijk. De helft daarvan is Rooms-katholiek. 10% behoort tot de KPN (hervormd/gereformeerd/luthers). De secularisatietrend heeft nauwelijks invloed op de deelname aan het politieke en maatschappelijke leven. Het is dus niet zo dat voortschrijdende ontkerkelijking leidt tot minder leden en minder stemmers op christelijke partijen of minder kindertjes op katholieke en protestants-christelijke scholen. Die groeien als het ware tegen de klippen op. Een onbevooroordeelde waarnemer kan dat dagelijks vaststellen in Snel en Polanen. Bij de Regenboog en de Margrietschool puilen de speelplaatsen uit van de ouders of de grootouders die hun kinderen ophalen. Bij de Andersenschool is het veel minder druk. Wel groeit het leerlingenbestand van die school, maar die groei blijft toch achter.
Het CBS heeft ook gekeken naar hoe zich het moskeebezoek ontwikkelt. De conclusie is dat de poldermoslim ook “ontmoskeet”. Van alle moslims bezoekt 24% wekelijks of vaker de moskee. Het zijn vooral de ouderen die vaak elke dag de gang er naartoe maken. Iets meer dan de helft van de moslims ziet echter nooit een moskee van binnen. Jongeren en vrouwen behoren tot die groep, maar dat is redelijk gebruikelijk in landen als Marokko en Turkije. Analisten van naam zoals Maarten van Rossum in zijn radiocolumn zien in deze trend het succes van de inburgering weerspiegeld. Men gaat, zei Maarten, steeds meer op Nederlanders lijken. Sterker nog het zijn Nederlandse gelovigen. Het CBS levert dus lik op stuk voor de demoniseerders van de moslims, maar die zullen zich niet laten beïnvloeden door dit soort cijfers. Zij zijn inmiddels op jacht naar een ander gegeven. Welke namen worden in Nederland het meest gegeven aan baby’s? Ook daarvoor kunnen zij bij het CBS terecht.
Twee kanttekeningen bij het CBS onderzoek. Statistiek staat niet voor niets in de trits met grote en kleine leugens!
Moskeebezoek is altijd laag geweest. Voor degenen die Marokko en Turkije redelijk tot goed kennen is dat bepaald geen verrassing. Moslim ben je en blijf je ook al heb je nog nooit een moskee van binnen gezien. Moskeebezoek is voor het geloof absoluut niet bepalend.
Het is net Spanje, Portugal, Italië of Frankrijk met de katholieken. . Tweede minpuntje is dat bij sommige Nederlanders wel een onderscheid naar religie gemaakt wordt, maar bij sommige andere Nederlanders niet. Die worden over één kam geschoren, moslim. Ondank het feit dat de diversiteit binnen deze groep even groot is als bij het christendom het geval is.