Kernenergie in Woerden?
Geschreven door Progressief Woerden op 21 februari 2020
De zoektocht naar duurzame en nieuwe bronnen van energie zet ook kernenergie weer op de agenda. Ondanks dat wij graag alle opties openhouden als het gaat om duurzame energie en een schone planeet zetten we hier wel onze vraagtekens bij.
Slim omgaan met energie en werk maken van meer groene energie - dat zijn wat ons betreft betere antwoorden voor de toekomst.
Kerncentrales kosten vele miljarden euro's en zijn niet winstgevend. Kernenergie drukt bovendien duurzame stroom van de markt. De kans op ongelukken met kerncentrales is misschien klein, maar als er iets gebeurt, heeft zo’n ongeluk enorme gevolgen. Daarnaast zorgt kernenergie voor schadelijk radioactief afval.
Er is nog geen goede oplossing voor schadelijk kernafval, dat honderdduizenden jaren radioactief blijft. We willen de problemen rond radioactief afval niet doorschuiven naar de volgende generaties.
Kernrampen zoals in 2011 in Japan laten op tragische wijze zien dat er veiligheidsrisico’s aan kernenergie kleven. De kans op een ongeluk is relatief klein, maar als het mis gaat zijn de gevolgen niet te overzien.
De VVD-fractie in Woerden wil een haalbaarheidsonderzoek naar de bouw van een kleinschalige kerncentrale in het westen van de provincie Utrecht laten uitvoeren. Daarbij hebben ze hebben hun oog laten vallen op een kernreactor die de Britse fabrikant Rolls Royce ontwikkelt (zie foto).
Volgens hoogleraar Wim Turkenburg gaat het hier om een drukwaterreactor (PWR) van ongeveer 440 MWe. "Rolls Royce hoopt dat de eerste reactor rond 2030 in de UK in bedrijf kan worden genomen. Vervolgens hopen ze de reactor in serie te kunnen produceren - en dus ook te kunnen verkopen - om zo de prijs te verlagen.
Opvallend is dat de Rolls Royce reactor maar weinig kleiner is dan de reactor die bij de kerncentrale in Borssele draait (485 MWe). Je zou de RR-reactor daarom niet direct als klein ('small') kunnen benoemen, laat staan deze betitelen als een 'mini-kerncentrale'.
De inschatting is dat deze eerste, nog te bouwen RR-reactor per kW geinstalleerd vermogen niet goedkoper zal zijn dan een European Pressurized Reactor (EPR) van ca. 1600 MWe, die thans in Europa in verschillende landen wordt gebouwd. Je moet daarom, bij een vermogen van 440 MWe, al gauw aan een kostprijs van bijna 3 miljard euro denken. Wel is bij de RR-reactor de kans op serieproductie groter dan bij de EPR, en dus de kans op kostendaling, mits aan het ontwerp zelf in de loop der tijd niets veranderd hoeft te worden. Dus moeten we in Nederland bijvoorbeeld geen andere eisen willen gaan stellen dan men in de UK doet, wat strijdig lijkt met de vereiste onafhankelijkheid van de toezichthouder. Ook moeten dan, bij de bouw, niet steeds weer andere partijen worden betrokken gelet op het belang van het hebben van voldoende (bouw)ervaring."
De hoogleraar vermoedt dat de reactor niet inherent veilig is, dus niet voldoet aan de duurzaamheidscriteria voor nieuwbouw van kerncentrales zoals die ruim tien jaar geleden door de milieubeweging in ons land zijn geformuleerd (zie het rapport Fact-Finding Kernenergie van ECN uit 2007, geschreven in opdracht van de SER). "Daarvan zal waarschijnlijk pas sprake zijn als er goedgekeurde Generatie IV reactoren commercieel op de markt komen, maar dat vergt zeer waarschijnlijk nog tenminste 20 tot 30 jaar.
Tevens moet worden beseft dat ook deze kleinere reactoren tegen ongewenste dreigingen van buiten (zoals een terroristische aanslag, bijvoorbeeld met drones) beschermd zullen moeten worden. Bij deze reactoren kan dat (per kWe) wel eens kostbaarder uitpakken dan bij grote reactoren.
Daarnaast is een vraag hoeveel tijd het vergt voordat zowel het ontwerp, als de bouw, als vervolgens de inbedrijfname van de Roll Royce reactor door de onafhankelijke atoomwaakhonden in onze wereld - dus in Nederland door de ANVS - wordt goedgekeurd. Vaak kost dit, bij een nieuw ontwerp, veel tijd. Ook kunnen er binnen deze procedures (aanvullende) eisen worden gesteld die tot aanpassing van het ontwerp en van de bouw moeten leiden, wat forse kostenverhogingen kan veroorzaken.
Door deze onzekerheden, maar ook door de hoogte van de investeringen die gedaan moeten worden, zal het niet makkelijk zijn om in Nederland bedrijven te vinden die de bouw van de RR-reactor ter hand willen nemen - tenzij de overheid financieel fors bijspringt.
Daarbij komt voor investeerders ook nog een ander probleem: zij moeten al bij de inbedrijfname van de kerncentrale kunnen beschikken over voldoende middelen om de centrale ook weer af te kunnen breken. Stel dat de afbraakkosten gelijk zijn aan ongeveer 30% van de investeringskosten, dan gaat het hier om een additioneel bedrag van bijna 1 miljard euro. Dit schrikt investeerders af.
Ten slotte is er financieel nog een andere uitdaging: het is de vraag of kerncentrales die elektriciteit produceren na 2030 of 2040 nog wel voldoende draaiuren kunnen maken, en dus rendabel kunnen functioneren. Binnen het huidige klimaatbeleid streeft Nederland immers naar een hoge penetratie van hernieuwbare energie op het elektriciteitsnet, in 2030 oplopend naar zo'n 60 tot 70 procent. De energiebron die bij zon- en windvermogen wordt benut is gratis. Daarom zal deze energie in principe steeds als eerste worden gebruikt om de vraag naar elektriciteit te dekken. Bij een penetratiegraad van 60 tot 70 procent van wind- en zonne-energie kunnen kerncentrales derhalve niet meer rendabel draaien, ook niet wanneer het om kleine reactoren gaat. Dit maakt het doen van investeringen in nieuw kernvermogen financieel niet aantrekkelijk. Dat wordt pas anders wanneer de investeringskosten met een factor 2 of 3 dalen, dus de RR-reactor niet meer dan 1 tot 1,5 miljard euro zou gaan kosten. Realisatie hiervan lijkt echter vóór het jaar 2030 of 2040 niet waarschijnlijk."
Elke euro die we uitgeven aan kernenergie kunnen we niet meer investeren in wind- en zonnestroom of het gebruik van aardwarmte. En dat is zonde, want hoewel de wind blijft waaien en de zon blijft schijnen, raakt uranium onherroepelijk op. Wind- en zonne-energie leveren meer stroom op, scheppen meer banen en geven ons een schoner milieu.
Slim omgaan met energie en werk maken van meer groene energie - dat zijn wat ons betreft betere antwoorden voor de toekomst.